Die laaste drie weke was net opdraande. Een van daardie laaaaaaang en steil opdraandes waar mens dink die einde gaan nooit opduik nie. Hier in my omgewing het ek al ‘n paar sulke opdraandes gestap of met my bergfiets aangepak. Ek het ook al een maal net opgegee, afgeklim en my fiets gestoot tot bo.
Ek voel so erg op-en-af in my gemoed. Ek werk hard om te probeer beter word – woon AL-Anon vergaderings en byeenkomste by, mediteer en bid, lees opboudende materiaal, hou ‘n dankbaarheidsjoernaal, drink my pille en sien my sielkundige nou weekliks. Ek werk ongelukkig net so hard daaraan om my goeie bedoelings in die wiele te ry – kry geen oefening nie, eet bitter ongebalanseerd, onttrek en isoleer myself, slaap te veel of te min en stel verantwoordelikhede uit, wat ek besef my lewe gaan kompliseer.
Vanoggend oppad werk toe kon ek nie help om te wonder of dit nie maar makliker is om op te gee nie. Daar is dae wat ek net nie kan onthou waarom ek nog probeer nie. Vir nou kan ek maar net fokus op wat ek weet.
Uit eie ondervinding het ek geleer dat sulke opdraandes meestal die ongelooflikste uitsigte het, dat elke opdraende ‘n afdraende het en andersom en dat die heel koudste deel van die dag is net voordat die son opkom.
Alkoholisme en verslawing is reeds dekades lank deur die World Health Organisation as ‘n geestesongesteldheid geklasifiseer. Dit is onder andere ook die rede waarom mediese fonds ook voordele het vir rehabilitasie behandeling vir alkoholisme en verslawing. Wat nie so dikwels aan die groot klok gehang word nie, is dat die alkoholisme van een persoon ook die lewens en geestesingesteldheid van tot 16 ander persone kan beïnvloed.
Waar mense fisies of psigies swaarkry, ontwikkel ons maniere om daardeur te kom – die sogenaamde “coping meganismes.” Dit word al jare lank bevind (en in wetenskaplike en mediese navorsing gepubliseer) dat persone na aan alkoholiste ook sulke vaardigehede aanleer. Die geliefde van die alkoholis word ook geestelik siek en wend hierdie “coping skills” aan ten einde die fisiese, finansiële en geestelike effekte van die lewe saam met iemand ander se alkoholisme te kan oorleef. Volgens navorsing is hierdie vaardighede beide probleem- gerig, maar ook sielkundig waar geliefdes poog om die spanning wat veroorsaak word, te probeer bemeester, reguleer, verduur of verminder. Navorsing toon dat spanning ‘n omonwonde deel van die lewe van die geliefdes van die alkoholis word – interessant ongeag of die alkoholis nog drink of nie en selfs ongeag of die alkoholis nog lewe of nie. Persone wat byvoorbeeld ‘n ouer gehad het wat ‘n alkoholis was het nog steeds en baie dikwels jare na die ouer oorlede is probleme met:
Hulle word “people pleasers” en verloor hulself maklik in hulle pogings om almal om hulle gelukkig te hou.
Hulle word self alkoholiste, verslaafdes, werkverslaafdes of ontwikkel ander kompulsiewe probleme.
Hulle probeer konflik ten alle kostes vermy.
Hulle het ‘n oordrewe sin vir verantwoordelikheid en vind dit makliker om na ander om te sien as na hulself. Hulle probeer dikwels ander persone red, reguleer or beheer – of so persoon gered wil word of nie.
Hulle skakel dikwels alle emosionele reaksie uit hulle lewe en verloor die vermoë om hulle eie emosionele gevoelens op ‘n gesonde manier uit te druk.
Hulle is bitter krities op hulself en het ‘n baie lae selfbeeld.
Wel daar is ‘n lang lys – Google gerus die ACA Laundry List as jy meer wil weet.
Ek weet uit eie ondervinding dat alle persone wat saam met enige vorm van verslawing lewe op bewustelike of onbewustelike wyses poog om hulle lewens op koers te hou in die storm wat om hulle woed. Hierdie metodes kan bykans altyd uitloop op die aftakeling van die selfbeeld van die nie-alkoholis. Dit is dan presies vir hierdie rede dat die vrou van die alkoholis, Bill W, wat destyds die AA begin het ook ‘n organisasie begin het vir die geliefdes en familie van die alkoholis wat Al-Anon heet.
Al-Anon kan nie my omstandigehede of verlede verander nie, maar leer my eenvoudige prakiese vaardighede om te verander hoe ek oor myself, my omstandighede en die alkoholis voel. Die program gee my die hoop dat, waar ek eens my lewe as ‘n donker en bitter oorlewingstryd ervaar het, ek weer opgewonde kan voel oor my eie lewe. Ook dat ongeag hoe desperaat ek voel daar steeds rede vir my kan wees om te hoop.
Ek besef terdeë dat alkoholisme nie onderskei nie – dit tref ryk, arm, geleerd, eenvoudig, jonk of oud ewe maklik. Wanneer ek tog dit regkry om my eie vooroordele opsy te stoot, openhartig na ander se insette en ervarings kan luister, kan ek probeer om ook uit ander se ervarings te leer. Waar ek eers desperaat en alleen in my stryd gevoel het, kan ek saam met mede Al-Anon lede iets vermag wat ek eens geglo het onmoontlik was – om die vernietigende afbrekende effek van verslawing te oorkom en te leer om weer my eie lewe weer ten volle te lewe. Ja, ek het ook deur die program geleer dat ek my eie foute en probleme het en dat ek ongesonde maniere aangeleer het om met die fisiese en emosionele situasies te kon deel. Nie elke slegte dag of ramp wat my tref kan ek voor die deur van ander neerlê nie. My eie aksies en besluite het ook gevolge in my lewe.
Ek het baie jare saam met geliefdes gelewe wat verslaaf was – oor hierdie tyd het daar ook heelwat selfvernietigende gewoontes in my ontwikkel en in die Al-Anon program kry ek die nodige gereedskap om hierdie gewoontes te identifiseer en uit die weg te ruim. So om op te som, verslawing is ‘n geestessiekte wat lei tot die fisiese, geestelike en sielkundige bankkrotskap van persone wat ly aan die siekte maar ook van die mense wat vir hulle lief is. Dit is ‘n ongeneeslike siekte en tot vandag is daar nie enige erkende behaldeling wat die siekte genees nie. Die verslaafde kan wel, as hy of sy gereed en gewillig is, die siekte se effek op hulle lewens staak deur die 12 Stap program of ander erkende behandelingsprogramme. My eie reaksies teenoor hierdie siekte was egter ook onredelik maar ook ek kan weer leer om ‘n beter vlak van vrede en genesing in my eie lewe te vind ongeag wat die roete is wat my verslaafde geliefdes gekies het.
Ek het 8 jaar gelede by die AL-Anon program aangesluit. Ek het my kant gebring en die werk gedoen wat ek glo nodig was vir ‘n beter lewe vir myself. Ongeag die besluite van my eerste man (wat ‘n alkoholis was) en my dogter (wat verslaaf was aan heroïne en drank) kon ek daarin slaag om weer te hoop en ten volle te lewe. Selfs toe Vlooi deel van my lewe geword het, kon ek nog glo in die hoop van die 12 stap program. Toe hy besluit het om sonder waarskuwing uit die lewe te stap het dit my eie welstand op die randjie van die afgrond van wanhoop laat steier. Stadig, een dag op ‘n slag, het ek weer my balans begin terug kry. Behalwe vir die boedel. Vlooi het my benoem as die eksekuteur van sy boedel. Sy boedel is insolvent en bitter moeilik omdat sy eie beplanning en administrasie in ‘n onverstaanbare doolhof verval het as gevolg van sy geestesongesteldheid.
Presies net soos die woorde en dade van my verslaafde geliefdes aanvanklik my emosionele knoppies kon druk, besef ek gister dat die administrasie van hierdie boedel presies dieselfde doen. Ek het ‘n professionele kwalifikasie om boedels te doen – ek weet presies wat om te doen en ken die reëls op die palm van my hand – maar ek voel so emosioneel verpletter wanneer ek met die boedeladministrasie te doene het. Elke e-pos, eis of nuwe inligting wat ek ontvang ontstel my – soms sien ek ‘n boodskap gaan oor die boedel maar ek vermy dit want ek is bang om uit te vind waaroor dit gaan. Ek voel in die donker, teleurgesteld, skaam en terselfdertyd woedend oor die stand waarin Vlooi (wat ook ‘n professionele gekwalifiseerde persoon was) sy eie sake gelaat het wetende dat ek die kole uit die vuur sal moet krap. Ek dink ook nie dat dit gebeur omdat ek doelbewus oor die probleme dink of die bobbejane van agter die berg aanjaag nie – dit gebeur basies outomaties, sonder dat ek daaroor dink. Hierdie reaksies en oor-reaksies in ook maar deel van die trouma wat in my selle agterbly en wat tyd en werk gaan neem om op te los.
Ja ek kan bedank as eksekuteur – dit is ook nie slawerny nie. Ek het ook lank hieroor gewonder, maar ek wil dit tog doen want dit sal die mense wat agterbly baie help en ek het wel die vaardigheid en tyd om dit te doen. So daar leer ek toe ook weer hierdie week iets nuuts – net soos wat ek emosionele afstand moes kry tussen my eie lewe en die van my verslaafde geliefdes sal ek emosionele afstand moet kry tussen myself en hierdie proses om die boedel af te handel. Ek moet eenvoudig een dag op ‘n slag vat, deur die lysies van stappe, moets en moenies gaan en deur hierdie oerwoud kom. Wanneer iets onverwags in my gesig geswaai word, moet ek terugstaan en dit nie as ‘n persoonlik aanval ervaar nie. Nee, dit gaan nie maklik wees nie maar as ek dit nie doen nie gaan dit onmoontlik wees vir my om heel anderkant uit te kom.
Ek besef dat ‘n groot deel van my genesing hang af van my eerlikheid met myself. Dit klink dalk eienaardig – mens kan tog nie vir jouself lieg nie?! Tog, het ek, wanneer ek swaarkry sekere gewoontes en maniere aangeleer. Ten einde beter te kan funksioneer of party moeilike dae net te oorleef, gebeur dit tog dat ek my eie leuens glo. Baie dae is daar nie genoeg van die luukse van tyd om werklik aan my selfsorg die aandag te gee wat nodig is nie.
Dit is nou 10 maande na Vlooi se selfdood en ek is verbaas hoe erg ek nou verlang. Ek is bevrees dat ek gaan vergeet hoe hy geruik het. Hoe sy stem klink as dit net ons is en hy sag en rustig iets met my bespreek. Hoe hy my naam gesê het. Ek het deur baie stemboodskappe op my selfoon geluister maar nie een klink vir my presies soos hy dit in persoon gesê het nie. As my Hannabi skaaphond verby my loop onthou ek dat hy nooit vir haar Hannabi genoem het nie – altyd Hannabi’tjie. Gister sien ek ‘n diep oranje puffer-baadjie in ‘n winkel en dink dadelik hoe lief hy daarvoor was om helder kleure, maar veral oranje te dra. Iets wat ek ook nog elke dag mis is hoeveel ons gespeel het. Ek het dit nie regtig van myself besef voordat ek vir Vlooi ontmoet het nie, maar ek is mal oor speel – balspeletjies, rakketspeletjies, bordspeletjies en kaartspeletjies. Ons het sommer maklik ‘n werkbreuk gevat en ‘n rondte veerpyltjies gespeel, croquet in die agterplaas of as ons met vakansie was die hele dag lank kaart- en bordspeletjies gespeel.
Hannabi’tjie hou ‘n ogie oor ons terwyl ons in ‘n bergpoel speel.
Die afgelope AA en Al-Anon Nasionale kongress se tema was: “We are not a glum lot.” Uit my persoonlike ondervinding werklik ‘n raak beskrywing van die organisasies se lede. Die een spreker verwys na die aard van ‘n spelerige jong perdjie of hondjie voordat hulle ingebreek is en net uit hulle velle opgewonde is en heeldag speel en huppel. Sy het in die harde en hartseer dae van haar man se alkoholisme gevoel dat haar gees gebreek was – soos iemand wat ‘n perd hard inbreek as die perd daarteen probeer veg. Sy het haarself en haar familie vergelyk met ander en het altyd sleg tweede gekom in haar eie kop. Maar sy vertel ook dat sy genesing gevind het. Haar genesing het begin toe sy opgehou het om teen die god van ander se begrip te baklei en te vertrou in ‘n liefdevolle God van haar eie begrip – die enigste manier hoe sy haarself kon genees en heel maak totdat sy weer die lus gehad het om sommer net te vier dat sy lewe, in die gras wil huppel of rol en haar innerlike kinderlike gees wat nuuskierig is, spelerig is en uitbundig is, elke dag kan uitlewe.
Later vertel die seremoniemeester van die sessie ‘n staaltjie wat met hom en sy kleindogter gebeur het. Hy, die oupa, en sy sit en ontbyt eet in die boomhuis wat hy vir haar gebou het. Hy het koffie met beskuit en sy eet roomys met sjokoladesous vir ontbyt. So tussen die happe sê sy: “Oupa ek is baie lief vir jou. ” Hy antwoord toe ja, dit is omdat ek jou toelaat om roomys vir ontbyt te eet. Maar sy meen nee, dit is nie die eintlike rede nie en voeg by: “Jy is anders as ander grootmense.” Hy vra haar toe hoe sy dink hy anders is en na ‘n lang stilte kom sy tot die slotsom in Engels: “You are more of a growndown than a grownup.”
Ek kan daarmee identifiseer, my eie oupa was ook ‘n alkoholis in die AA progam. Dit was vir my net so lekker om saam met hom te kyk hoeveel verskillende veldblommetjies ons kan tel, vir die bergskilpad sy eie groentetuin aan te lê naby die beessuiping waar hy graag gaan drink, met ons blikbekertjies warm skuimende melk in die melkstalle proe en ons verwonder aan die vlieswolke in die lug waar die engeltjies (volgens oupa) alweer nie mooi gevee het in die hemel nie.
Ek sien nog vir Vlooi oral raak en ek verlang nog elke dag. Ek lieg vir myself as ek dink ek gaan hierdie pakkie maklik of vinnig neersit en aanbeweeg. Ek wil dit natuurlik doen. Ek wil nie in hierdie groef vangevang bly nie maar dit is moeilik. Dit vat tyd. Dit vat werk – wat ek bereid is om te doen en wel soveel doen as wat ek kan regkry. Ek glo ek gaan ook al die herinneringe van hom kan koester van alles wat ons saam beleef het en saam geleef het in oorvloed. Soos wat ek vandag met ‘n glimlag my oupa kan onthou. Totdat ek ook weer my innerlike kinderlike gees ten volle kan uitleef en net wees soos wat die liefdevolle en genadige God van my eie begrip vir my bedoel het om te lewe.
Ek het die paasnaweek die jaarlikse 12 Stap saamtrek bygewoon in Pretoria. Dit is die derde keer wat ek dit doen en vir my was dit telkens ‘n werklike besonderse ervaring.
My 12 stap “sponsor” (’n Spirituele gids wat alreeds deur die pogram gewerk het) het my gevra om elke dag 3 dinge waaroor ek dankbaar is vir haar te stuur. Ek kom agter dat ek tans in ‘n proses is om deur my gevoelens en emosies te werk – en dat dit nie maklik is nie. Om weg te kruip, niks te doen, niks te voel nie, te slaap, tuis te bly en te isoleer van die wêreld en van mense is net baie makliker.
In die laaste sessie vertel ‘n man sy storie. Hy was gebore in ‘n huis met ‘n aggressiewe, alkoholistiese pa. Op ‘n stadium in sy storie sê hy: “My God het geweet dat daardie pa die beste pa vir my sou wees en daarvoor is ek dankbaar.” Ek dink so by myself: “Sjoe dis bietjie dik vir ‘n daalder!” Hy is nou ‘n volwassene en dis maklik om te sê maar wat van al die bang en verwarde kleutertjies en kindertjies wat swaarkry in sulke omstandighede? Hy was tog ook daar? Hy moet dit seker ook verstaan?
Ek het vroeg-vroeg in die 12stap program geleer dat dit die menslike instink se basiese emosionele oorlewensplan is: Skakel alle emosie af. Ek voel nie meer nie – ek doen net. Ek bestaan, ek survive, ek hou uit. By mense wat in sulke omstandighede grootword, word dit ‘n baie dieper deel van hul wese as die res wat bloot uit spesifieke trauma dit aangeleer het. Interessant, ek het dit al baie gelees en gehoor, maar selfs wanneer so persoon NIE meer saam met die alkoholisme of verslawing leef nie, bly hulle lewensuitkyk steeds verwronge. Mense wat met alkoholisme groot geword het, of daarmee saamgeleef het, moet die gevolge van die siekte op hule eie lewens erken, deur die emosies werk, (Wat onder die mat ingevee was) en van voor af leer om werlik en ten volle te lewe. Volwasse mans en vrouens moet van voor af leer om hulle gevoelens sonder vrees te kan oordink en verwerk, vir hulleself te sorg en in gesonde verhoudings saam met ander mense te kan lewe.
In die dagstukkie vir 12 April lees en hierdie woorde: “Wanneer ek ontsteld is en oortuig is dat daar nie ‘n weg uit my ellende is nie, is dit maar net omdat ek glo dat alle oplossings uitsluitlik van my eie krag afhanklik is. Dalk is dit omdat die swaar vrag wat ek moes dra my laat begin twyfel het, dalk is dit omdat ek nog altyd met vertoue in Iets of Iemand groter as ekself gesukkel het. Die feit bly dat my lewe net makliker kan wees as ek, wanneer ek besef dat my krag te min is, kan vertrou dan Iets of Iemand groter as ek wel kan en dan werklik daardie pakkie kan neersit. As ek logies daaroor dink – ek maak myself tog net onnodig moeg om iets swaars rond te dra wat ek in elk geval reeds weet ek nie kan verander nie.”
Hierdie stukkie is so eenvoudig maar tog so duidelik. Niemand hoef die lewe op sy moeilikste “level” deur te draf nie. Dit is ok om nie ok te wees nie. Dit is aanvaarbaar om moeg te word, hartseer te wees, moedeloos te voel en om te rus. Toe ek dit gelees het het ek nogal gedink, hierdie is goeie raad, vir almal, nie net persone wat saam met alkoholisme, verslawing of trauma leef nie. Ook nie net vir gelowige persone nie – al glo iemand nie in ‘n goddelikheid nie moet hulle ook sekerlik erken dat daar dinge is wat hulle nie kan beheer of beinvloed nie?
Dit bring my terug na die man wat so dankbaar is vir sy alkoholis pa. Dit het sy lewe wel ontspoor en in sy eie woorde het hy teen ouderdom 38 niks oor gehad nie, was verslaaf aan dwelms en omdat hy nie meer van sy eie trots of krag oorgehou het nie kon hy uiteindelik om hulp vra. Hy is dankbaar dat sy pa ‘n alkoholis was want as gevolg van die effek wat dit op sy lewe gehad het het hy die 12 stap program ontdek. Hy is dankbaar want hy oorleef nie meer nie – hy lewe nou ten volle en hy hoef nie meer sy emosies op te krop, vir die mensdom weg te kuip of ‘n onnodige swaar vrag met hom saam te sleep nie.
Ek gaan nou deur ‘n moeilike tyd emosioneel. Toe Vlooi nog gelewe het was ek dikwels besig om vure dood te slaan en planne te beraam. Na sy selfdood het die boedel en administrasie gou in ‘n nagmerrie ontwikkel. Nou kom die emosies. Dit is 9 maande later maar die eensaamheid is kil en hard. Die moedeloosheid en wanhoop wat ek nou op ‘n daaglikse basis ervaar is erger as wat ek dit ooit ervaar het.
Tog is ek dankbaar. Ek het vroeër vandag so bietjie getob oor die 3 redes tot dankbaarheid wat ek vandag vir my sponsor sal stuur. Rebels daaraan gedink want ek was nie lus om vir iets dankbaar te wees nie. Ek voel nie goed nie – ek voel %$#@. Tog, toe ek myself dwing om daaraan te dink het my ingesteldheid verander – ek het my “dankbare brille” opgesit en ek kan nou weer beter sien. Ek is veral dankbaar dat ek die 12 stap program leer ken het. Dat daar mense is wat so dankbaar is vir hulle herstelproses dat hulle weer na ander uitreik. Ek is dankbaar dat dit eenvoudig is – dat daar nie reëls of moets en moenies is nie en dat ons elkeen teen ons eie spoed ons pad van herstel kan stap. Ek is dankbaar dat ek nou hierdie pakkie kan neersit en vertou – ek kan nie alles fix nie en dis ok. Ek hoef ook nie alles alleen te dra nie. Ek is oorweldig met dankbaarheid soos die warm trane nou hier oor my wange kronkel.
Verwyte. Dit gebeur. Ek weet ek moet dit nie dink nie, maar dit oorval my. Ek het besluit om alles waaraan ek kan dink uit te skryf en dit net uit my sisteem uit te kry.
As ek dalk maar net daardie oggend op die stoep bly sit het totdat hy dit kon regkry om te praat. As ek maar net nie opgestaan het om te gaan koffie maak het nie. Ek het gedink dit sal hom geleentheid gee om sy gedagtes en moed bymekaar te kry – dit was vir my baie duidelik dat hy in erge emosionele wroeging was. Ag waarom het ek hom daar alleen gelaat? Ek wens ek het langer na hom geluister. Dit was nie maklik vir hom om oor moeilike goed te praat nie. Ek wens ek het langer deur die stiltes gesit. Dalk sou hy dan nog iets kon sê. Dalk sou hy kon vra vir hulp.
Ek wens ek was nie by tye besig en ongeduldig nie. Ek wens dat ek nooit enige sarkastiese op- of aanmerkings gemaak het as ek ongeduldig was nie.
Ek wens ek het meer dikwels vir hom vertel hoe lief ek hom gehad het en in soveel woorde. My liefdestaal is geskenke en dade – maar ek wens ek het dit meer gesê ook.
Ek wens ek het meer met hom gesels oor die 12 stappe. Dat ek dit beter verduidelik het. Ek moes meer oor my eie recovery met hom gedeel het.
As ek die tyd kon terugdraai – ek het twee keer boodskappe vir die dokters wat hom behandel het gestuur om te sê dat ek glo dat daar groot fout by hom was. Ek wens dit was makliker om ‘n vinger te sit op geesteskwale, dit voel so blurry – is dit werklik sielkundige dissosiasie wat ek waarneem of dalk net ‘n slegte dag of dalk is hy net baie dronk of bietjie deurmekaar? Waar is die lyn tussen wat maar elke dag met gewone mense skeefloop en erge geestesongesteldheid? As ek die tyd kon terugdraai sou ek aangedring het dat die dokters iets doen – hom laat opneem vir observasie ten minste. Dalk sou húlle iemand kon help wat nie geweet het dat hy hulp nodig het nie. Ek wens ek kon tot hom deurdring op daardie stadium. Ek moes ten minste probeer uitvind het van maniere om met iemand te kommunikeer wat in sy eie realiteit lewe.
Die naweek voor sy dood het Koos Kombuis opgetree in Pretoria. Hy wou graag die konsert gaan sien en ek het vir ons kaartjies gekoop en by ‘n gastehuis bespreek om na die konsert oor te slaap. Die oggend van die konsert wou hy egter nie meer gaan nie maar ek het hom feitlik afgepers om te gaan. Aan die een kant het hy die konsert geniet – hardop gelag by tye en ook plek-plek saamgesing. Hy het drie ure oppad Pretoria toe in die kar gesit en huil terwyl hy die een glas wiskey na die ander drink en dieselfde oppad terug. Hy was so verskriklik depressief alreeds op daardie stadium. Ek wens ek het dit net gelos – dat ek nie aangedring het dat ons konsert toe gaan nie.
Ek kan nie onthou wanneer hy vir my vertel het dat hy sy voorskrifmedikasie opgehou drink het nie. Hy het wel bygevoeg dat hy dit in oorleg met sy psigiater doen, wat nie die waarheid was nie. Dit het ek eers na sy dood by sy psigiater uitgevind. Ook dat hy afsprake met sy psigiater gemaak het, maar eenvoudig nie opgedaag het daarvoor nie. As ek dit maar daardie tyd geweet het. Hoekom het ek nie vir hom uitgespel hoe gevaarlik dit is dat hy nie sy voorskrif medikasie wou neem nie?
Hy het in die begin van die jaar begin om helikoptervlieglesse te neem. Dit het baie reis geverg, vreeslik baie geld gekos en lank geneem. Die mediese ondersoeke vir voornemende vlieëniers vereis onder andere dat so persoon nie anti-depressante medikasie moet neem nie. As ek maar vir hom gesê het dat hy nogsteeds amazing sou wees al vlieg hy nie helikopters nie. As ek maar geweet het dat dit eintlik was waarom hy die medikasie wou los. Ek wens ek het harder probeer om vir hom te verduidelik helikopter vlieg is net ‘n vaardigheid – dit kan nie definieer wie hy is nie. Dat dit ook ok is om iets te begin maar dit nie te kan klaarmaak nie. Dit voel asof sy droom om ‘n vlieënier te wees uiteindelik sy dood beteken het. As ek hom maar kon oortuig dat dit nie so belangrik was nie.
Hy was 15 jaar jonger as ek. As gevolg van my swak selfbeeld het ek dikwels getwyfel of ek mooi, jonk, slim en goed genoeg was vir hom, al het hy so dikwels vir my verseker dat dit so was. Ek wens ek het geglo wat hy vir my gesê het. Ek wens ek het toe ons saam was, geleef asof ek goed genoeg en spesiaal was net soos ek is.
Wanneer ‘n mens saam met verslawing of alkoholisme lewe, leer meeste mense om hulle eie emosies te begrawe of te vermy. Ten einde die soms plofbare en dikwels onvoorspelbare huislewe saam met ‘n veslaafde geliefde te ooleef het ek dit net makliker gevind om my rug te draai op die dogtertjie binne in myself. Die dogtertjie wat baie keer bang was, of nog bietjie wou dag-droom en wat egte trane wou huil oor die dinge in die lewe wat vir haar hartseer of moeilik was. Wat kon huppel en speel en lag vir die klein dingetjies wat haar hart aanraak.
‘n Hele paar jaar gelede het ek die belaglikheid daarvan besef om emosieloos in “survivor mode” deur die lewe te gaan. Ek het doelbewus vaardighede aangeleer om my emosies toe te laat om te kom en gaan sonder om op een plek – goed of sleg – vas te haak.
Die skok van Vlooi se skielike dood aan sy eie hand het weer die emosies bedwing. Ek dink dit is maar deel van daardie veg, vlug of vries reaksies. Oospronklik het ek net skok en ongeloof ervaar.
Die emosies wat eerste in my kop kom draai het was magteloosheid en woede. Ek het dikwels deur die nag of dag myself in kamma gesprekke met Vlooi bevind in my kop. In hierdie gesprekke het ek dan aan slim dinge gedink om te sê of doen wat sy selfdood sou kon verhoed. Dit is anders as die verwyte – eerder lang gesprekke wat ons met mekaar sou hê oor belangrike dinge in ons lewens. Meer as ‘n maand na sy dood, versoek die lewensversekering dat ‘n verklaring van die SAPS beampte, wat sy dood ondersoek het, ingedien moet word. Ek is die eksekuteur van sy boedel. Ek maak ‘n afspraak en daag betyds op by die Polisiestasie. Ek het regte studeer en lank gewerk as ‘n prokureur in my lewe, maar niks kon my voorberei op daardie dag nie. Die vrae is hard en koud. Dit is persoonlik. Het julle moeilikheid gehad? (Ek is verdagte nr 1) Was julle gelukkig? (Wat sou my motief wees?) Wat het vooraf tussen julle gebeur? Hoekom sal hy so iets doen? (Kyk as ek dit verstaan het was alles dalk so bietjie makliker – of erger?!) Waar op sy liggaam het hy merke, vlekke en beserings gehad? (My brein vries – ek weet sy een voet het gebloei en probeer die prentjie oorspeel in my kop maar ek kan glad nie onthou watter voet nie!) Was iemand anders by toe dit gebeur het? (Dalk soek ons ‘n ander getuie as jy nie geloofwaardig is nie.) Ek probeer my “pose” hou maar dit is regtig nie maklik nie. Ek worstel deur die onderhoud en vrae. Ek fokus daarop om net te antwoord wat ek weet en niks meer nie. Ek huil byna die hele tyd terwyl ek die koue feite van daardie kille dag weer uitspel. Dit alles vir die een velletjie A4 papier met woordjies en die SAPS stempel op. Maar dit is gedoen.
En toe ook woede. Nie net ook die keuse om uit die lewe te stap nie, ook die finansiële en administratiewe chaos wat agterbly. Beplanning en voorsorg wat ons saam bespreek het wat net agterweë gebly het. Dokumentasie wat net verlore of deurmekaar is of sommer net nie is nie. Natuurlik weet ek Vlooi was siek en nie regtig in staat om al hierdie dinge te doen nie, maar die woede in my wil dit nie verstaan nie.
Woede oor verlore drome en onuitspreeklike pyn en gemis in my lewe. Ten tyde van sy dood was ons net minder as vier jaar saam. Ons het ses maande voor sy dood huis gekoop en verbeterings aangebring. Ons het saam gewerk en deur ons koppe bymekaar te sit nuwe moontlikhede vir uitbreiding gevestig. Ek het regtig geglo in ons toekoms saam. Ek het geweet dat ons ‘n baie goeie span was. Sommer net so, sonder waarskuwing, was net mooi niks van al hierdie drome, planne en beloftes oor nie. Dit laat my so magteloos…. bang …. oorweldig. Ek voel skaam, in die steek gelaat en verneder. Ek is bitter telerugesteld, leeg en voel so minderwaardig. Ek is totaal oorweldig deur die vooruitsig om my lewenspad sonder Vlooi te moet voortsit. En dan is daar ook die dae wat ek net geen idee het hoe ek voel nie.
Woede is nie ‘n mooi emosie nie. Woede en frustrasie kan makliker by my manifesteer wanneer ek probeer om mense en situasies te verander wat buite my beheer val. My selfvertroue en emosionele welsyn vebeter wanneer ek my hande afhou van alles en almal waaroor ek nie beheer het nie en dit op myself sit. Ek baat soveel meer daarby om te werk aan die dinge wat ek wel kan verander as om vas te haak op die plek waar ek vir Vlooi (of enige iemand anders) kwaad bly. Ek het keuses. Ek kan kies om in woede vasgeketting te bly of ek kan my selfbeeld bou deur verantwoordelikheid te aanvaar vir my eie emosionele welstand. Die hoe, wat, waar en wanneer van die uitleef van my eie emosies is iets waaroor ek wel beheer het. Soos die Engelsman se: “Pain is inevitable but suffering is optional.”
Daardie klein kindjie wat in elkeen van ons is – hy of sy het geweet hoe om die lewe een dag op ‘n slag te lewe, het gehuil oor die hondjie wat dood was, maar kon aanbeweeg. Daar is ‘n eenvoud en kinderlike opregtheid in my wat reeds verstaan hoe om die lewe werklik te ervaar en geniet. Om ten volle te lewe, in elke oomblik van elke dag en om daardie dinge wat ek nie kan beheer nie oor te laat aan Iemand wat kan. Dit is dan ook vir hierdie rede dat ek aanhou lees, Al-Anon goepwerk doen en groep besprekings bywoon en die belangrikste van alles – waarom ek nog hoop dat dit beter sal word.
Ons het blykbaar almal ‘n amygdala. Nee dit is nie ‘n vloekwoord nie, dit is selle naby jou breinbasis wat outomaties die veg, vlug of vries-reaksies veroorsaak. Die amygdala vorm deel van ons limbiese brein sisteem. Die limbiese sisteem is ‘n groep ingewikkelde strukture wat verantwoordelik is vir ons emosionele en gedragsresponse. Die amygdala aktiveer egter hierdie veg, vlug of vries reaksie sonder enige insette van die brein se frontale lobbe. Dit neem totale beheer oor en beveel die uitpomp van streshormone wat die liggaam gereed maak vir wat volg.
Die frontale lobbe is weer deel van die serebrale korteks wat aksies soos beredenering, redelike denke, bewegings, besluite en beplanning beheer en is baie meer rasioneel. Hierdie deel van ons brein laat ons toe om ons emosies en ervaringe te evalueer voordat ons reageer. Anders as die response wat die amygdala afvuur is hierdie reaksies nie outomaties nie.
Wanneer ons minder ernstige bedreigings ervaar trek ons frontale lobbe rang bo die amygdala sodat ons meer rasioneel kan reageer. By lewensbedreigende situasies, egter, kaap die amygdala letterlik die breinfunksies en skakel die frontale lobbe af. ‘n Ernstige beplande selfdood is uit die aard van die saak so ‘n lewensbedreigende situasie. Om sy selfdood te kon deurvoer moes Vlooi so siek wees dat hiedie oerinstink van sy limbiese breinsisteem hom nie meer kon beskerm nie.
Om ‘n mens se eie selfdood te kan veroorsaak, moet so pesoon natuurlik in staat wees om aan hom- of haarself ‘n dodelike besering aan te doen. Feitlik alles in ‘n mens is geprogrammeer om dit nie te kan doen nie.
Daar word nogal heelwat navorsing hieroor gedoen. Hierdie navorsers fokus veral op persone wat op die laaste nippertjie nie met hulle selfdood poging deurgaan nie asook die mediese- en terapiegeskiedenis van pasiente wat wel daarmee deurgaan.
Dit blyk dat ‘n persoon slegs ernstig met ‘n selfdoodpoging sal probeer indien die persoon:
Selfdood begeer as gevolg van ‘n gevoel dat hy/sy ‘n las vir ander is of dat almal beter af is sonder hom of haar;
Selfdood begeer as gevolg van ‘n oorweldigende gevoel dat hulle nooit regtig kan inpas nie; en
So persoon wel instaat is om sy / haar eie selfdood te veroorsaak.
Die persoon moet dus op daardie oomblik voel dat die las an wanhoop groter is as hulle moontlike vrees vir die pyn, besering en dan ook inderdaad die dood wat kan volg. Van die navorsing het bevind dat persone wat so kan dink persone is wat hul lewens redelik vreesloos lewe – soos die uitdrukking sê: “To live life on the edge.”
Dit is so in die kol vir Vlooi gewees. Hy het regtig sy lewe vreesloos en voluit gelewe. Hy het ‘n hele paar maal die Comrades Marathon aangepak en ook die Two Oceans. Hy het die Ironman Kompetisie voltooi. Hy was mal oor valskermspring en super hoë waterglybane. Hy het hard probeer om die hoogste spoed wat hy met sy berg- of padfiets ry op te stoot. ‘n Week nadat hy ‘n motorfiets gekoop het, het hy probeer om in ‘n vallei af te ry waar daar glad nie ‘n pad bestaan nie. Hy was net so lief vir watersport en was al deel van ‘n uitdaging om 10 skieërs agter een kragboot te trek. Nee, Vlooi het regtig nie baie bang hare op sy kop gehad nie.
Uiteindelik het nie een van hierdie wilde dinge, wat hy so graag probeer het, sy einde beteken nie. Vlooi het nie meer hoop gehad nie.
My dogter het die kunstenaar Ren onder my aandag gebring. Hy identifiseer homself as ‘n bard – nie ‘n sanger nie. ‘n Bard is ‘n kunstenaar uit die tyd van Shakespear – iemand wat in die stadspoorte gesit het en ‘n storieverhaal gesing het begelei deur ‘n luit. So lang druppelvormige kitaar. Ren het heelwat soortgelyke storie-liedere opgeneem maar die een hieronder het my diep getref. Hy beeld ‘n verslaafde / alkoholis uit wat ‘n innerlike wroeging deurgaan. Hy word aangeval deur sy innerlike self, Hy word versoek deur alles wat sleg en negatief is. Hy vrees dat hy nooit van sy negatiewe self sal kan loskom nie. Hy verloor sy selfvertroue, hy krimp al meer ineen. Sy onderbewussyn daag hom uit: As hy sy negatiewe selfspraak en ou self wil doodmaak sal hy homself ook moet doodmaak.
MAAR DAN antwoord hy met nuwe ywer op die aanval. Hy weet dat daar Iemand is groter as Hy, wat langs hom is. Wat ook al baie name genoem is maar wat deur sommige geken word as hoop – die stem wat hy hoor toe hy die tou om sy nek losmaak.
And I go by many names also Some people know me as hope Some people know me as the voice that you hear When u loosen the noose on the rope
Hoekom sal iemand wat so hoogs intelligent en gewild is uit hierdie lewe wil uitstap op so gewelddadige wyse? Waarom moet dit met my gebeur dat ek moet agterbly?
Hoekom bewe ek so? Hoekom kry ek terugflitse? Hoekom kan ek nie slaap nie? Hoekom kan ek nie konsentreer en werk soos ek voorheen kon nie?
Wanneer die aanvanklike skok en trauma so bietjie bedaar het, kom die vrae. Hoe kan iemand wat vir my lief is so iets aan my doen? Ekself wat vir 8 jaar reeds in die 12 stap program geleef het, het al soveel keer gehoor dat alkoholiste en verslaafdes sê dat hulle ‘n uitkoms uit die donker gevind het deur genade. Hoekom was daar nie sulke genade vir Vlooi nie? Of as dit daar was . . . hoekom kon hy nie net se hand uitreik en dit gryp nie? Hoekom het hy sy voorskrifmedikasie gelos? Hoekom kon ek dit nie vir hom beter maak nie? Hoekom het ek nie besef dit gaan gebeur nie? Waarom kon ek dit nie stop nie?
Ek het so verlate en verraai gevoel deur die persoon wat die naaste aan my was. Hierdie vrae het letterlik dag en nag in my kop gedraai. Ek het nog nie heeltemal vryheid van hierdie emosionele maalkolk in my kop gevind nie.
Ek het vir my ‘n boek gaan koop – twee dae na Vlooi se dood. “Surviving Suicide Loss” deur R A Schulte, ‘n sielkundige, uitgegee deur Northfield Publishing.
Die feit is dat Vlooi siek was. Dat hy regtig geglo het dat hy moet doodgaan – hy kon letterlik geen ander uitkoms sien nie. Hy het letterlik geglo dat die wêreld, maar ook ek, beter af is sonder hom. Negentig persent van persone wat selfmoord pleeg ly aan ‘n diagnoseerbare geestesongesteldheid – Vlooi het ook. Amper een derde, 29% van persone wat ly aan alkoholisme neem hulle eie lewens.
Na al die waaroms, kom die verwyte – ek moes eerder dit . . . . ek moes eerder nooit . . . . hoekom het ek nie . . . waarom kon ek nie . . .
By een van die eerste Al-Anon vergaderings wat ek bygewoon het, na Vlooi se selfdood, vertel ‘n vrou van haar heelword na haar alkoholis seun se selfdood. Die eerste stap van die 12 stappe: Step 1: “We admitted that we were powerless over alcohol — that our lives had become unmanageable.”Die vrou vertel hoe dit tot haar deur gebreuk het dat sy magteloos is om die feit van haar kind se selfdood te verander. Dit maak nie saak hoe lank sy daaroor tob nie. Dit maak nie ‘n verskil hoeveel vrae sy vrae of hoeveel skuld sy op haarself – of enige iemand anders – kan laai nie. Sy is magteloos om enige jota of tittel verskil te maak aan die feit dat haar seun gekies het om uit hierdie lewe uit te stap. (Al-Anon is ‘n 12 stap gebaseerde organisasie wat ondersteuning verskaf aan familie en vriende van persone wat verslaaf is of alkoholiste is. Die ondersteuning bestaan uit leesstof, werkswinkels en groepsterapie sessies.)
Nee, Vlooi se selfdood was nie oor my nie. Dit was nie my skuld nie. Daar was niks wat ek kon doen om dit te verander nie en daar is steeds niks wat ek kan doen om dit te verander nie.
Tog het ek gevoel dat ek nie regtig kan aanbeweeg as ek nie dit verstaan nie. Ek dink dit was my grootste beweegrede om die boek te gaan koop. Ek is outyds, as ek iets wil verstaan is You Tube die laaste plek waar ek gaan soek maar die boekwinkel die eerste. Dit is maar soos ek aanmekaar gesit is. Ek weet dat ek ‘n baie meer logiese as emosionele wese is. Ek verkies om te verstaan hoe goed werk en hoe dinge in mekaar steek.
Uiteindelik het ek besef dat my emosionele en innerlike genesing nie afhanklik daarvan kan wees dat ek die hoekoms en waaroms sal verstaan nie. As ekself net dink aan die mens se ontsaglike sterk oorlewingsin, dan weet ek dat Vlooi dit nie kon regkry omdat hy die mense wat vir hom lief was te na wou kom nie. Al wat sin maak is dat hy dit moes doen om die onverstaanbare, persoonlike pyn en sielelyding waarin hy gelewe het te beëindig. Dit is seker maklik om terug te sit en vingers te wys en te beweer dat hy die meeste van sy lyding self veroorsaak het. Vingerwys is altyd maklik – ek dink. Nog steeds of iemand se lyding ‘n gevolg is van sy eie keuses of nie, bepaal nie regtig hoe erg dit vir so ‘n persoon is nie.
In ‘n ander Al-Anon vergadering vertel ‘n man, wat ook agtergebly het na selfdood, dat hy aanvaar het dat ons elkeen ‘n pakkie moed gekry het om ons deur die lewe te dra. Hy glo dat sy geliefde wat homself om die lewe gebring het se moed eenvoudig opgeraak het. Net soos ons almal se harte, longe, niere ensovoorts nie ook presies ewe lank sterk bly nie. As ek regtig genesing wil vind na hierdie traumatiese ervaring sal ek my “reg” om te moet verstaan of weet opgee en net aanvaar wat ek nie kan beheer nie.
Onverstaanbaar – dit beteken tog dat dit nie moontlik is om te verstaan nie. So die hele waarheid is: As ek soek na die waaroms, is dit dieselfde as om te soek na die sleutel van ‘n slot wat nooit ‘n sleutel gehad het nie. Al is dit so dat die selfdood van ‘n geliefde ‘n mens agterlaat met vrae, skuldgevoelens, skaamte, skande en verwyte kan ek berus en aanvaar dat dit nie my skuld is nie, dat ek dit nie kon veroorsaak het nie, dat ek dit nie kon keer nie en dat die selfdood van my geliefde net nog een van daardie dinge in hierdie ou wêreld is wat ek nie kan beheer nie.
Ek het vir ‘n aantal jare my groeiproses en heelword beskryf nadat my enigste kosbare dogter verslaaf geraak het aan heroïne en my oorlede man sy stryd teen alkoholisme verloor het.
Deur hierdie herstelproses het ek besef dat selfsorg vir my belangrik is – dit sluit gereelde oefening in en ook om nie sosiaal te isoleer nie. Ek oefen Woensdae by die plaaslike atletiekklub waar almal verskillende afstande kan aflê, so vinnig of stadig as wat hulle kan, en waarna almal welkom is om te braai en ‘n drankie of wat te geniet. Einde Oktober 2018, op ‘n Woensdag, braai ek en vriende by die plaaslike atletiekklub na die middag se oefening. Nog iets wat daardie week gebeur het is dat ek, 3 ½ jaar na my man se dood, besef het dat ek eensaam was. Ek het besluit dat dit tyd is om uit te reik en nuwe mense te ontmoet.
Die man wat die Woensdagaand agter die klubkroegtoonbank werk is skerp en vriendelik en ons gesels sommer baie lekker. Die volgende Woensdag is hy weer daar, kom ons noem hom Vlooi, en ons kuier weer net so lank en lekker. ‘n Paar dae later nooi ek hom en ‘n paar vriende om by my te kom eet. Daardie aand vra ek hom of hy kans sien om op een date saam met my te gaan – as hy daarna voel hy wil my nie beter leer ken nie, dan aanvaar ek dit so. Dit was die begin van ‘n verhouding van amper 4 jaar. En…ook my tweede verhouding met iemand wat die stryd teen alkoholisme stry. Nee, ek soek nie mense so uit nie, ek kan eerlik hier skryf dat ek nie geweet het van my man of Vlooi se probleem toe ek hulle ontmoet het nie.
Op 12 Julie 2022 kniel ek langs Vlooi in sy eie bloed en wag angstig op die ambulans nadat hy sy eie lewe geneem het. Die ambulans was nie betyds nie – inteendeel – ‘n mediese chiruch het my meegedeel dat as so ‘n besering binne in ‘n teatersaal sou gebeur, met ‘n span dokters gereed om te opereer, sou hulle ook nie ‘n verskil kon maak nie.
En skielik sit ek met die trauma. Die slapeloosheid. Die terugflitse. Die vrae. Ek voel dat alles wat ek oor die jare gedink, geglo en geskryf het oor my herstelproses van die gevolge van verslawing net leuens was. Ek was stukkend. Sonder hoop. Ek kan nie regtig sê sonder vrede of hoop nie – daar was nie eers sprake van verlangs dink of droom van vrede in my gemoed nie. Ek kon nie onthou wat hoop was nie.
Ek het destyds my herstelproses begin neerskryf in die hoop dat iemand daaruit sou kon baat of leer of ten minste net voel dat hulle nie alleen is nie. Die neerskryf en deurlees daarvan het ek egter baie terapeuties gevind. Ek het nou weereens besef dat die oorlewendes van ‘n selfdood almal swaarkry en meestal stoei met dieselfde vrae en doodloopstrate. Ek het ook besef hoe verskriklik alleen hierdie proses is.
Daarom het ek besluit om my herstelproses van Vlooi se selfdood ook neer te skryf.
“Suicide does not end the pain. It only lays it on the broken shoulders of survivors.” ‘n Aanhaling van A Scheinin deur D Connoly in sy boek: After life: What the Bible really says. (Intervarsity Printers 1995)
Terwyl die polisie en die ambulansmanne hier aankom en alles doen wat hulle moet doen skakel een van Vlooi se kliënte my want hy antwoord nie sy selfoon nie. Hy kon nie glo dat dit waar was nie. Wel niemand kon nie. Vlooi was “Superman”. Almal was lief vir hom, het op hom staat gemaak, wou saam met hom tyd spandeer. Maar selfs Superman het hulp nodig gehad. Ongelukkig kon hy dit nooit regkry om hulp te vra en te aanvaar totdat dit te laat was nie. In die tyd voor sy dood was hy dikwels heeltemal in dissosiasie. Dit is ‘n term uit die sielkunde om te beskryf wanneer ‘n persoon heeltemal sy/haar kontak met realiteit verloor wat ‘n direkte gevolg is van ernstige geestesongesteldheid en glad nie deur so persoon beheer kan word nie.
Alhoewel ek Vlooi nie so lank geken het nie het ons mekaar in ‘n kort tydjie baie goed leer ken omdat ons so baie tyd saam spandeer het. Ons was saam deur lockdown. Daarna het ons het albei vanaf ons tuiskantore gewerk. Ons het ook ons vrye tyd saam spandeer omdat ons dieselfde stokperdjies gedeel het: Rubix Cube, Stap, Bergfietsry, Geo-Cashing, Muurbal, die Wildtuin en kampeer, brug speel en nog baie ander. (Oor die fotos van Vlooi: Anonimiteit is ‘n voorreg van die 12-stap program, ek gaan nie ‘n persoon wat aan verslawing ly se anonimiteit van hulle ontneem sonder hulle toestemming nie.)
Dit het ook gebeur dat ons tog soms elders kliënte moes sien of ander verpligtinge nakom weg van ons tuiskantore af. Hy het graag sy laptop uitgedra stoep toe en daar gewerk. Op een so geleentheid watsapp hy vir my fotos van ‘n klein voëltjie wat op die stoep op sy been en later op sy hand kom sit het. Hy was so sagte siel met ‘n vreeslike sagte hartjie wat so maklik gebreek het. Nee, hy was nie ‘n swakkeling nie. Hy het die Comades Maraton voltooi, Ironman en Two Oceans. Hy was ‘n gekwalifiseerde professionele belastingkundige. Hy was hoogs intelligent, geniaal eintlik. Hy het ‘n ontsaglike algemene kennis gehad, hy was ‘n borrelende vrolike mens en hy het ‘n wonderlike menslikheid gehad – hy het mense, name, gesigte en situasies onthou en vriendskappe vir ‘n leeftyd gesmee. Een koue winteroggend oppad wildtuin toe, trek hy sy sweetpaktop uit en skenk dit vir ‘n hawelose man wat staan en koud kry – net een van vele voorbeelde.
Ja, borrelende vrolike mense ly ook aan geestesongesteldheid. Ja, hulle probeer dit ook wegsteek – soos soveel ander en grotendeels oor die skaamte en skande. Die stryd teen alkolisme het nie n baadjie nie. Geestesongesteldheid, verslawing, alkoholisme – alles al dekades lank erken as siektetoesande maar steeds gekoppel aan stigma en oordeel.
Vlooi het werklik gely – erg gely. Daar was dae (en ‘n paar keer was dit weke) wat hy net kon lê en huil en vir niks anders kans gesien het nie. Daar was tye wat hy gebewe het soos ‘n honderdjarige. Hy het 5 keer aggressiewe en lewensgevaarlike epileptiese aanvalle gekry wanneer hy ophou drink het. Hy was ‘n paar keer in ‘n kritieke toestand in die hospitaal opgeneem na sulke aanvalle. Hy het finansiële, sosiale en emosionele probleme met familie, vriende en kliënte ontwikkel as direkte gevolg van sy verslawing en geestesongesteldheid.
Ongelukkig het Vlooi ook aan die begin van 2022 opgehou om sy voorskrifmedikasie te gebruik. Ek kon nie al hierdie dinge en besluite verstaan nie, maar dit was ook nie vir my moontlik om vir hom besluite te neem nie. Hy het al voorheen besluit om heeltemal op te hou drink vir 7 jaar lank en in die tyd wat ons saam was het hy ook ‘n paar maal besluit om alkohol heeltemal uit te skakel, maar sodra hy trauma of spanning ervaar het,was die struikelblokke maar net te groot. Later, dink ek het hy maar aanvaar dat niks hom sou kon help nie.
Ek onthou dat hy ‘n week voor sy dood vir my gesê het dat daar groot fout met hom is en dat ek die enigste mens is wat hom kan help. Ek weet nie hoekom ek so gedink het nie, maar ek het gedink ons het tyd. Toe hy dit vir my gesê het, was hy nie nugter nie. Hy was baie emosioneel en ek het geweet dat dit nie die regte tyd was om regtig daaroor te praat nie. Die week wat daarop gevolg het was nie regtig beter nie. En toe…die dag voor sy dood ry hy na sy geboortedorp toe en neem soveel alkohol in dat hy iewers op ‘n sypadjie bewusteloos neergeval het. Hy het nie geweet waar hy sy voertuig of selfoon gelos het nie. Die volgende dag, voor sewe uur die oggend, het hy gekies om uit hierdie lewe uit te stap. Hy het net nie meer enige hoop gehad nie. Superman….
Ek dink nie die geliefdes van iemand wat homself om die lewe bring kom ooit oor dit nie. Ons moet ‘n plek kry in ons gemoed waar ons dit kan neersit, parkeer. Ons het nodig dat die mense wat saam met ons werk en leef en wat vir ons lief is, geduldig met ons is, emossioneel beskikbaar vir ons is. Wanneer hulle na ons luister, nie veroordelend sal wees nie en saam met ons kan sit so lank as wat dit nodig is terwyl ons probeer sin maak van so ‘n sinnelose tragedie.
En so het my kronkelende pad van herstel van voor af begin. Dalk wil jy dit lees en volg. Dalk wil jy nie meer my storie volg nie – dit is ook reg. My storie het nog nie n einde nie. Maar ek skryf. Ek is nog nie daar nie. Ek is nog nie seker hoe of wanneer of waar nie. Ek skryf letterlik net neer wat ek ervaar en leer in hierdie proses. Stap saam met my die pad as jy wil…
Hierdie is ‘n lang storie met ‘n draai en ‘n stert.
Elke jaar oor nuwe jaar neem ek en’n vriend wat ook honde het ons honde uit die dorp op vakansie in ‘n afgeleë plekkie weg van die vuurwerke. My OCD skaaphond Hannabi kan dit net glad nie handteer nie en die kalmeerpille wat mens daarvoor kry werk regtig nie vir haar nie. Gewoonlik het my dogter en haar lewensmaat dan in my huis kom bly want ons weet dat misdaad oor daardie tyd van die jaar rof is hier in Polokwane.
Wel hierdie jaar het ons weer beplan om so te maak maar my dogter woon en werk nou in Bloemfontein en ek moes maar my huis toesluit en hoop vir die beste. Ons is op 30 Desember 2022 weg na die Boabob Cottages, ‘n plaasgasteoord waarvan ons in die WEG tydskrif gelees het. Oppad het Hannabi teen my skouer gesit en my gehelp dophou vir gevare wat van voor af kom – soos sy ouder gewoonte maak. Daar aangekom het ons afgepak, ‘n koue bier geniet onder die lugreëling en nadat die son so bietjie oorgetrek het in die swembad ontspan. Al die honde was om ons en saam met ons en het al die gewone honde dinge gedoen wat hulle maar doen.
Net na 1 daardie nag het ek wakker geword en besef daar is groot fout met Hannabi. Sy was natgesweet en het gelê en bewe met verstarde ogies wat voor haar staar. Ek het die plaasboer gebel in die hoop dat hy ‘n noodnommer het vir ‘n veearts maar hy het geweet dat die plaaslike veearts met verlof was en het self vir Hannabi kom inspuit met kortisone en ‘n breëspektum antibiotika wat hy aanhou vir sy eie diere. Dit was steeds ‘n moeilike nag vir ons albei en daar was min geslaap maar die volgende oggend het ek haar kar toe gedra en teruggery Polokwane toe na ‘n veearts toe. Haar koors was baie hoog en haar witbloedtelling ook en twee veeartse het gestoei om haar koors af te kry. Sy het binneaarse medisyne ook gekry maar moes oornag in die kliniek vir observasie en veiligheid. Sy het iewers in haar lyf ‘n baie erge ontsteking gehad – wat ook kon wees agv ‘n skerpioenbyt – maar honde kan nie sê waar hulle seer het nie en dit is verskriklik moeilik om presies te bepaal wat fout is. Sy was ook blind moonlik van die koorsstuipe.
Terug van die veearts is ek huis toe om te wag om te hoor of daar beterskap is en of ons later sal kan teruggaan plaas toe. Toe ek my voordeur wou oopsluit sien ek egter my TV stel sit so ewe op die bank – nie teen die kaggelmuur waar hy gewoonlik is nie. By nadere ondersoek vind ek dat my gastekamer se glasskuifdeur oopgebreuk is, die staalveiligheidshek in die gang oopgebuig is en een venster in my kamer se diefwering afgebreuk is. Die hele huis is in chaos. Elke kas en laai is oopgetrek en die inhoud is oor die vloere gestrooi.
Twee TV’s, twee laptops, 3 kameras, ‘n I Phone, beddegoed, juweliersware en alles van waarde wat gedra kon word is gebuit.
Intussen is Hannabi die volgende oggend ontslaan maar sy kon nie self loop nie en vir 2 dae moes ek haar uitdra tuin toe, indra na haar bedjie toe en kos en water met die hand en ‘n inspuiting ingee. Naderhand het sy self begin eet maar opstaan en loop was te moeilik. Sy het probeer maar net omgeval.
Vanoggend het sy self opgestaan en geloop – dit is moeilik om te beskryf hoe verlig ek was om dit te sien!
Ek was te bang om in die huis te slaap met die deure en venster oopgebreuk maar het deur vriende ‘n kontak gekry van ‘n vrou wat ‘n maintenance besigheid het. Sy het dadelik mense gebring wat alles kon regmaak en beide die diefwering en skuifdeur is nou meer sekuur as wat dit was. Maar sy was ook ‘n bietjie soos ‘n gestuurde engel – ‘n totale vreemdeling maar ‘n liewe mens wat my regtig net laat beter voel het. My twee hartsvriende wat saam was plaas toe het intussen besluit om hulle plaasvakansie op te gee om my te kom bystaan.
My dogter wat die 12 stap program van AA volg sê graag vir my in moeilike situasies: “Daar is altyd altyd iets om voor dankbaar te wees.”
Ek is dankbaar dat:
Ek kan bekostig om vir my liewe hondekind te sorg ook as sy baie siek is,
Ek nie hier was toe die inbrekers ingekom het nie,
Ek vriende en familie het wat my ondersteun, party in persoon, maar soveel ander wat elke dag oor Hannabi se vordering navraag gedoen het en regtig vir ons albei omgee,
Vir die boer van die plaas waar ons gebly het wat my hond deur die nag kon help,
Ek die maintenance engel ontmoet het,
Ek my gunsteling kamera saamgeneem het plaas toe en dat dit nie gesteel was nie,
Maar veral dat, waar ek nou sit en tik, Hannabi soos van ouds teen my een voet kom lê het sodat sy dadelik sal weet as ek wil opstaan en my soos ‘n skaduwee kan volg waar ookal ek gaan!
Ek het geleer dat:
Dit ok is om vir hulp te vra – selfs na 1 in die nag,
Daar is mense wat so lief is vir my en soveel vir my omgee dat hulle my probleme hulle s’n maak en my wil help om dit beter te maak op enige manier wat hulle kan,
Dat daar sulke goeie mense is – wat my nie eers ken nie – soos die boer en die maintenance engel, wat ook sal doen wat hulle kan as hulle maar net kan help,
Die lou-oond, binne in ‘n wasmasjien of tuimeldroeër en binne in ‘n klavier veilige wegsteekplekke is vir inbrekers,
Dat die enigste kaste wat inbrekers nie oopmaak en uitgooi, om te sien wat hulle kan buit nie, die badkamerkassies en kaste onder die opwas wasbak is.
As ek veiliger in my huis wil voel ek die geld en tyd sal moet spandeer om dit te laat gebeur.
houvanblou 